Piatichatki
Nekropolia w Charkowie to kolejny obok Bykowni cmentarz katyński na Ukrainie. Złożono tam szczątki około 3800 polskich oficerów, którzy 17 września 1939 roku po sowieckiej agresji na Polskę dostali się do niewoli. Wiosną 1940 roku, na mocy decyzji władz ZSRR, funkcjonariusze NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR) wymordowali w Charkowie oficerów Wojska Polskiego, których więziono w obozie w Starobielsku, oraz jeńców z innych sowieckich więzień. Ten mord na polskich oficerach został uznany za jeden z etapów zagłady polskich elit, którą określono mianem Zbrodni Katyńskiej.
Na cmentarzu w Charkowie spoczywa też ludność cywilna – około 500 osób, które po 1939 roku zostały wywiezione z terenów okupowanych przez ZSRR. Poza Polakami pochowano tam również ok. 2800 mieszkańców Charkowa i okolic – Ukraińców, Rosjan i Żydów, ofiar stalinowskiego terroru z lat 1937–1938.
Rozstrzelanie polskich jeńców wojennych przez lata było owiane tajemnicą. Sytuacja uległa zmianie dopiero pod koniec przeprowadzonej przez Michaiła Gorbaczowa pierestrojki. Śledztwo w sprawie masowych rozstrzelań ludzi wszczęto dopiero 22 marca 1990 roku. Te zmiany otworzyły możliwość budowy cmentarza upamiętniającego okrutny mord. Po 60 latach od zbrodni, 17 czerwca 2000 roku, w Charkowie został otwarty polski cmentarz. Dziesięć lat później, Unibep wykonał na tym cmentarzu prace remontowe i zabezpieczające. Żeliwne tablice odzyskały dawny wygląd, ogrodzenie zostało odrdzewione i naprawione, uzupełniono także elementy betonowe.
Teren cmentarza okala tzw. Czarna Droga. Właśnie w obrębie tej symbolicznej drogi odkrywano doły ze szczątkami polskich oficerów. Te miejsca zostały zaznaczone czarną, bazaltową kostką. Taką samą, bazaltową kostką pokryto groby w formie kurhanów. Kurhany wieńczą żeliwne krzyże – na polskich mogiłach rzymskokatolickie, na ukraińskich – prawosławne.
Nekropolię przecina symetryczna aleja z indywidualnymi tabliczkami. Centralnym punktem cmentarza jest dwuczęściowa ściana z podziemnym dzwonem oraz krzyżem. Płaszczyzna bramy zapisana jest nazwiskami ofiar. Przed bramą stoi ołtarz, pod nią wisi dzwon. Na jego powierzchni wyryto tekst Bogurodzicy i nazwę „Charków”. Po przeciwnej stronie centralnego punktu cmentarza umieszczono prawosławny krzyż i ścianę z nazwiskami ukraińskich ofiar tej zbrodni. Główne wejścia na cmentarz zaznaczają pylony z polskim orłem wojskowym i godłem Ukrainy. Między wejściem a terenem cmentarza umieszczono symbole wyznań poległych.
