Pawliwka to miejscowość na Ukrainie w obwodzie wołyńskim, rejonie iwanickim. Właśnie tam, na dawnym katolickim cmentarzu, zostali pochowani Polacy zamordowani przez ukraińskich nacjonalistów w dniach 11–13 lipca 1943 roku. Większość z nich zginęła w miejscowym kościele podczas mszy. Pozostali zostali zamordowani w Porycku i okolicy. Ten straszny mord zakończył się zdetonowaniem pocisku artyleryjskiego w kościele. Wybuch zniszczył wnętrze osiemnastowiecznej świątyni. Po dobiciu rannych resztki kościoła zostały podpalone. Z rąk żołnierzy Ukraińskiej Powstańczej Armii w Porycku straciło życie co najmniej 222 Polaków.
Warto zauważyć, że pomnik poświęcony pomordowanym Polakom był jednym z nielicznych pomników polskich ofiar rzezi wołyńskiej na terenie Ukrainy i pierwszym, na który zgodziły się ukraińskie władze. Pomnik w Pawliwce został odsłonięty 11 lipca 2003 roku podczas uroczystości obchodów 60. rocznicy zbrodni wołyńskiej, z udziałem prezydentów Aleksandra Kwaśniewskiego i Leonida Kuczmy. Było to pierwsze spotkanie na tak wysokim szczeblu, podczas którego otwarcie mówiono o Wołyniu.
Budowa miejsca upamiętnienia nie obyła się jednak bez problemów, głównie za sprawą postawy okolicznej ludności. Kiedy były oficjalne wizyty, np. Andrzeja Przewoźnika i gubernatora ukraińskiego regionu, wszystko wydawało się dograne. Problemy zaczynały się po wyjeździe delegacji. Doszło nawet do tego, że w przeddzień wykonania fundamentów pod krzyże i tablice wykopy zostały zasypane i przykryte trawą.
W ramach kompromisu pierwotny projekt, który poza krzyżami i tablicami zakładał wykorzystanie trzech istniejących kolumn pod dzwonnicę, został zmodyfikowany i w Porycku ostatecznie stanęły dwa krzyże i dwie tablice. Kilka dni przed uroczystym odsłonięciem pomnika strona ukraińska nakazała wycięcie z uzgodnionego wcześniej napisu na postawionych już krzyżach wyrazów „zamordowanych”. I na to również, w ramach zachowania dobrych relacji, strona polska musiała wyrazić zgodę. Ostatecznie pozostały napisy następującej treści: „Pamięci około 200 Polaków z Porycka/Pawliwki spoczywających na tym cmentarzu/ 11 i 12 lipca 1943 roku/ Niech spoczywają w pokoju/ Rodziny i Rząd Rzeczypospolitej Polskiej/ Pawliwka 2003”. Na drugim: „Pamięci 12 osób z rodzin Palinków z Porycka/Pawliwki/ 11 lipca 1943 roku/ oraz Zakrzewickich z Radowicz/ 13 lipca 1943 roku/ którzy tu spoczywają/ Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie”.
Szacunek dla ukraińskich gospodarzy, ogromne wsparcie dyplomatyczne ze strony Andrzeja Przewoźnika i opanowanie niemal do perfekcji sztuki kompromisu pozwoliły pokonać wszelkie trudności i z sukcesem ukończyć budowę miejsca upamiętnienia. Pawliwka to jego podwójny „chrzest bojowy” – w zmaganiach zarówno z trudnościami budowlanymi, jak i politycznymi.
